Khám phá lịch sử rượu vang Pháp

Lịch sử rượu vang Pháp bắt đầu thế kỉ 6 TCN, được bồi đắp bởi những thăng trầm, biến đổi của thời cuộc. Tìm hiểu về rượu vang Pháp, bạn sẽ khám phá câu chuyện đằng sau vị thế của quốc gia có sản lượng vang lớn nhất thế giới, từ những hạt nho đầu tiên người Hy Lạp cổ đại gieo trồng, cho đến nền công nghiệp danh tiếng lẫy lừng như hiện nay. 

Khởi nguồn và thuở ban sơ của rượu vang Pháp

Muốn hiểu rõ tường tận lịch sử rượu vang Pháp, cần ngược dòng và tìm về với những dấu vết đầu tiên của hoạt động trồng nho, làm rượu tại đất nước này. Vào thế kỷ thứ 6 TCN, người Phocea (Hy Lạp cổ đại) đã tìm đến phía đông sông Rhone và thành lập nên thành phố Massalia - một trong những thành phố cổ nhất nước Pháp. Họ bắt đầu trồng những cây nho đầu tiên (Vitis vinifera) tại đây, khởi nguồn của nghề làm rượu vang tại đất nước hình lục lăng.

Chum vại đựng rượu vang của người Hy Lạp cổ đại

Người Gaul (Pháp lúc bấy giờ) đã biến việc trồng nho, làm rượu trở thành một phần quan trọng trong nền văn minh của mình. Họ biết cắt tỉa, tạo nên sự khác biệt giữa nho trồng làm rượu và nho mọc hoang, khiến chất lượng nho và rượu được cải thiện đáng kể. 

Rượu vang Pháp thời La Mã cổ đại

Dưới thời La Mã, lịch sử rượu vang Pháp có những bước tiến quan trọng, giúp rượu vang ngày càng phổ biến, len lỏi sâu vào đời sống và văn hoá người đương thời. Đế chế La Mã đã cấp phép và tạo điều kiện để các vùng nam Pháp canh tác nho và làm rượu. Nhờ đó mà ngày nay chúng ta có các loại rượu vang Pháp nổi tiếng đến từ vùng Bordeaux, Burgundy,...

Thậm chí vào thế kỉ thứ 2 TCN, sản lượng rượu vang ở vùng nam Gaul đã không đủ đáp ứng nhu cầu của người dân nơi đây. Người cổ đại đã thành lập 2 tuyến đường thương mại để vận chuyển rượu vang. 

Tuyến thứ nhất bắt đầu từ Massalia, dọc theo sông Rhone và sông Saône, kéo dài đến Chalon-sur-Saone. Tuyến đường còn lại bắt đầu từ Narbonne, hướng đến Toulouse và Bordeaux. Rượu vang giá rẻ được rót vào bình đựng và thùng gỗ, chỉ có số ít rượu vang đắt tiền được vận chuyển xa theo các tuyến đường này. 

Lịch sử rượu vang Pháp thời Trung cổ

Từ thời Trung cổ đến trước Cách mạng Pháp, Giáo hội công giáo sở hữu hầu như tất cả các vườn nho lớn, nơi các tu sĩ đã bảo tồn kiến thức, kỹ thuật làm rượu xuyên suốt giai đoạn hỗn loạn và xung đột. Với sức ảnh hưởng của mình, tu viện đủ nguồn lực và được đảm bảo an ninh để sản xuất, nghiên cứu cải tiến rượu vang. Việc sản xuất và bán rượu đã tạo nên nguồn thu nhập lớn cho Giáo hội, đồng thời cung cấp lượng rượu dồi dào, ổn định cho các buổi Thánh lễ của tu viện.

Quy trình làm rượu vang Pháp thời Trung cổ

Rượu vang từ các nhà thờ được cho là loại rượu vang hảo hạng vì được sản xuất từ những vườn nho trù phú kết hợp với kỹ thuật độc quyền. Giới quý tộc Pháp cũng bị hấp dẫn và bắt đầu sở hữu, phát triển các vườn nho của riêng họ, cho đến khi bị tịch thu trong Cách mạng Pháp. 

Thời đại hoàng kim của rượu vang Pháp

Thế kỷ 18, giai đoạn quan trọng của lịch sử rượu vang Pháp, đã chứng kiến bước phát triển đáng kể trong việc ứng dụng các kỹ thuật tân tiến trong sản xuất rượu vang. Tiêu biểu trong số đó là nghiên cứu ứng dụng lòng trắng trứng như chất làm trong để lọc rượu, được trình bày bởi các nghiên cứu sinh học viện Bordeaux. 

Bình rượu vang Pháp đầu thế kỷ 18

Vào thời này, nút bần và chai thuỷ tinh bắt đầu được sử dụng rộng rãi để bảo quản rượu. Nhờ đó mà hương vị, chất lượng cũng như độ ổn định của rượu đều được nâng cao. Rượu vang đóng chai theo phương pháp mới phù hợp hơn để vận chuyển đường dài, góp phần tăng độ phổ biến và phủ sóng của loại rượu này đến các quốc gia lân cận. Giai đoạn này cũng là thời điểm vùng trồng nho như Bordeaux, Champagne, Burgundy phát triển danh tiếng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, sự xuất hiện của dịch bệnh Phylloxera và nấm mốc đã cản trở sự phát triển vượt bậc của ngành sản xuất rượu vang tại Pháp lúc bấy giờ. Dịch nấm mốc lây lan nhanh chóng khắp đất nước, hàng loạt vườn nho thất thu và trở nên tiêu điều. Sự kiện này cũng là động lực để các nhà sản xuất thử nghiệm lai tạo các giống nho, trồng những giống nho ngoại nhập có sức đề kháng cao hơn.

Rượu vang Pháp ngày nay

Ngày nay, rượu vang Pháp phải cạnh tranh với các dòng rượu vang đến từ Ý, Tây Ban Nha, Chile, New Zealand. Tuy nhiên hương vị rượu vang Pháp vẫn luôn được người sành vang đánh giá cao, là kết quả của sự kết hợp các giá trị truyền thống với phương thức sản xuất hiện đại. Bên cạnh đó, sự tồn tại của hệ thống phân hạng rượu vang Pháp cũng giúp vang Pháp đẩy mạnh danh tiếng và khẳng định uy tín trên thị trường quốc tế. 

Đặc điểm quy trình sản xuất rượu vang Pháp

Về cơ bản, quy trình sản xuất rượu vang ở Pháp cũng trải qua các giai đoạn thu hoạch, ép nước, lên men,... tương tự như tại các quốc gia khác. Tuy nhiên Pháp có rất nhiều nhà sản xuất rượu vang lâu đời, mỗi thương hiệu theo đuổi một phong cách, cá tính riêng. Vì vậy mà quy trình làm rượu của họ cũng được điều chỉnh để tạo ra dòng vang mang đậm bản sắc thương hiệu nhất. 

Vang Pháp truyền thống được làm thủ công

Điển hình là Champagne, dòng rượu vang có quy định sản xuất đặc biệt, yêu cầu phải sử dụng phương pháp Méthode Champenoise và được làm từ nho trồng tại vùng này. Tương tự, một số dòng vang hữu cơ của Pháp không cho phép sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hoá học và thường được thu hoạch thủ công. 

Các loại rượu vang Pháp nổi tiếng

Trong lịch sử rượu vang Pháp, khái niệm “terroir” lần đầu xuất hiện vào thời Trung cổ, ảnh hưởng lớn đến việc phân loại vùng rượu vang và khiến các dòng rượu vang nổi tiếng của họ được gắn liền với các đặc điểm hương vị dễ nhận biết. Các loại rượu vang Pháp trứ danh thường đến từ những vùng có thổ nhưỡng độc đáo hoặc áp dụng phương pháp làm rượu độc quyền. Ngoài ra, nhiều thuật ngữ rượu vang Pháp cũng được sử dụng rộng rãi nhờ sự phổ biến của những dòng vang trứ danh. 

Các dòng rượu vang Pháp nổi tiếng

• Rượu vang đỏ: Pháp có nhiều loại rượu vang đỏ nổi tiếng, từ dòng vang đậm đà như Bordeaux, đến vang đỏ hương thơm phức hợp và mềm mại hơn như Burgundy. Một số thương hiệu rượu vang đỏ nổi tiếng của Pháp là Margaux, Chateau La Haye, Chateau Rouselle, Chateau Soutard,...

• Rượu vang trắng: Muốn thưởng thức vang trắng Pháp, nên chọn vang trắng Burgundy (đa phần làm từ nho Chardonnay) hoặc các dòng vang đến từ thung lũng Loire như Sancerre, Pouilly-Fumé.

• Rượu vang ngọt: Dòng vang ngọt nổi tiếng nhất của Pháp là Sauternes, được làm từ nho trắng nhiễm noble rot, trong đó những chai vang được ưa thích nhất gồm Calvet Sauternes, Rieussec Sauternes hay Château Suduiraut,...

• Rượu vang hồng: Nước Pháp thơ mộng cũng có nhiều loại vang hồng dịu nhẹ, hương thơm ấn tượng. Ví dụ điển hình là vang Provence và Tavel.

• Rượu vang sủi: Pháp nổi tiếng với Champagne, song cũng có dòng vang sủi vô cùng đáng thử khác là Crémant.

Xu hướng phát triển của ngành

Trong dòng chảy lịch sử rượu vang Pháp, thời hiện đại có thể không tạo ra những bước tiến nhảy vọt, nhưng lại đặt nền móng cho sự phát triển lâu dài. Các nhà sản xuất hướng đến phát triển bền vững, sử dụng phương pháp canh tác hữu cơ và giảm thiểu tác động của hóa chất đến môi trường, thảm thực vật. 

Mặt khác, công nghệ được ứng dụng nhiều hơn trong quy trình sản xuất rượu vang Pháp, đặc biệt là trong các bước quản lý canh tác nho, kiểm soát nhiệt độ và lên men rượu. Trong xu hướng chung, dòng vang hồng ngày càng được ưa chuộng nhiều hơn, kéo theo đó là sự phát triển các loại rượu vang tự nhiên với phương pháp sản xuất tối giản.

Văn hoá rượu vang Pháp

Bên cạnh các địa danh nổi tiếng hay nền công nghiệp thời trang, rượu vang là biểu tượng và yếu tố gợi nhớ khi nhắc đến Pháp. Bàn ăn của người dân Pháp hầu như không thể thiếu rượu vang. Người Pháp xem trọng yếu tố cân bằng khi kết hợp rượu với ẩm thực. Văn hóa thưởng thức rượu vang không chỉ góp phần nâng tầm ẩm thực Pháp mà còn phản ánh sự tinh tế, hào hoa của người dân đất nước này. 

Văn hoá thưởng thức rượu vang Pháp

Là quốc gia sở hữu nhiều hầm rượu, các “lâu đài” (Château) và vùng sản xuất rượu vang (Domaine), Pháp thu hút lượng khách du lịch cực kỳ lớn từ hình thức “Du lịch rượu vang” của họ. Du khách sẽ đi qua các “tuyến đường rượu vang” nối các khu vực sản xuất rượu với nhau. Khách du lịch không chỉ được tham quan và tìm hiểu về quy trình làm rượu mà còn được thưởng thức rượu hảo hạng, góp phần lan toả văn hoá rượu vang và quảng bá hình ảnh rượu vang Pháp.

Bên cạnh hình thức du lịch kể trên, Pháp còn tổ chức nhiều lễ hội rượu vang với quy mô lớn. Fête des Vendanges (lễ hội rượu vang Pháp) sẽ diễn ra vào cuối tháng 9 và thường kéo dài đến tháng 10. Thưởng thức rượu vang và tham gia các lễ hội cũng là một cách thú vị để du khách tiếp cận, khám phá văn hoá và bản sắc con người nơi đây. 

Trải qua hơn 2600 năm từ buổi sơ khai, đến nay, rượu vang vẫn gắn liền với văn hoá và nền kinh tế Pháp, góp phần tạo nên một nước Pháp giàu truyền thống và đầy sức sống. Nhờ những dòng vang trứ danh, những kỹ thuật sản xuất được liên tục kế thừa và phát triển, lịch sử rượu vang Pháp sẽ còn được viết tiếp và bước sang trang mới tươi đẹp hơn.