Phân hạng rượu vang Ý - DOCG, DOC, IGT và VdT

Cùng Rượu Ngon tìm hiểu hệ thống phân loại rượu vang Ý, từ DOCG, DOC, IGT, VdT, cho đến các thuật ngữ kèm theo để bắt đầu hành trình khám phá, thưởng thức và lựa chọn các dòng vang vàng Ý sở hữu đúng, giá trị.

Hệ thống phân loại rượu vang Ý

Hệ thống phân loại rượu vang Ý (La Classificazione Dei Vini) được chia thành 4 phân loại, cấp độ từ cao đến thấp bao gồm DOCG, DOC, IGT, VdT. Các tiêu chí như vùng trồng, giống nho, chất lượng và sản phẩm nho, phương pháp sản xuất,... được áp dụng để đánh giá các dòng rượu thay vì phân loại Hệ thống sản xuất (khác với hệ thống Bordeaux 1855 của Pháp).

Tổng quan Hệ thống phân loại rượu vang Ý

DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita)

DOCG là rượu vang hạng cao cấp Ý – biểu tượng chất lượng quốc gia. Chỉ gần 80 loại rượu trên toàn nước Ý đạt tiêu chuẩn này, mỗi loại đều trải qua kiểm định tuyệt đối quy định. Không chỉ vùng trồng, giống nho, phương pháp sản xuất, mà cả sản lượng vườn nho, độ chín, thời gian đều được kiểm soát chặt, vượt qua hội đồng thử nếm nhà nước. Số kiểm định khuôn cổ chai là "vé thông hành" duy nhất!

Rượu vang Ý Leonardo da Vinci Chianti thuộc phân loại DOCG

Điểm nổi bật của DOCG:

• Phải nằm trong vùng sản xuất được nhà nước công nhận với lịch sử lâu đời (Barolo, Chianti Classico, Brunello di Montalcino, Amarone…)

• Chỉ sử dụng cùng một hệ thống truyền tải/địa phương nhỏ với tỷ lệ cụ thể cho từng DOCG.

• Tiến hành thử nếm trước khi đóng nhãn và bán.

• Sản phẩm có giới hạn chất lượng.

• Niêm phong kiểm soát màu sắc (hồng/đỏ – vàng đỏ, xanh – vang trắng).

• Bản sắc: Mua một chai vang DOCG là lựa chọn những gì tinh túy nhất của di sản Ý.

DOC (Denominazione di Origine Controllata)

Phân hạng DOC là “xương sống” ngành vang Ý – hơn 330 vùng DOC, mỗi vùng tương ứng một “chứng chỉ xuất xứ kiểm soát”, gắn chặt với tên vùng, quy chuẩn kiểu vang, giống nho, kỹ thuật sản xuất. Tuy nhiên, DOC vẫn cho phép linh hoạt nhất định (so với DOCG) về tỷ lệ tương tự, tỷ lệ pha trộn hoặc kỹ thuật hiện đại.

Vang trắng phân hạng DOC - Tenuta Di Corte Giacobbe Soave, nhà sản xuất Dal Cero

Đặc tính của DOC:

• Văn bản quy định vùng trồng, giống nho và quy trình sản xuất riêng cho từng tên gọi (VD: Soave DOC chủ yếu nho Garganega, Montepulciano d'Abruzzo DOC là nho Montepulciano…).

• Cho phép nhiều loại vang khác nhau: trắng, đỏ, hồng, lấp lánh, demi-sec, ngọt…

• Có thể bao phủ một vùng rộng lớn (VD: Sicilia DOC), hoặc một vùng cực nhỏ (VD: Bolgheri Sassicaia DOC).

• Tiêu thụ chất lượng và kiểm duyệt mùi vị, nhưng không bắt buộc niêm phong trên cổ chai.

• Nếu bạn cần vang ý “chính hiệu” mà không quá bó về quy cách truyền thống, DOC là phân khúc hợp lý.

IGT (Chỉ số Geografica Tipica)

IGT là sân chơi sáng tạo dành riêng cho các nhà sản xuất muốn vượt ra ngoài hệ thống truyền tải DOC/DOCG, hoặc dùng giống như nho quốc tế (như Cabernet, Merlot, Syrah… bên cạnh nho Ý bản bản địa). IGT ra đời năm 1992 để hợp thức hóa các dòng vang chất lượng cao nhưng không “chuẩn luật” – điển hình như các super-Tuscan từng “gây bão” khi còn là VdT.

Dòng vang IGT Caramia đến từ nhà sản xuất Cantele, Ý

Đặc điểm chính của IGT:

• Kiểm soát địa lý, đảm bảo sản xuất rượu từ vùng ghi trên nhãn.

• Không cưỡng bức tỷ lệ tương tự hoặc quy trình sản xuất (ngoại trừ một số giới hạn chung).

• Cho phép các cách pha trộn sáng tạo, pha trộn bản địa và quốc tế.

• IGT dùng nhiều nhất ở vùng Tuscany, Veneto, Puglia… – nơi có nhiều tên tuổi vang cao cấp thuộc super tuscan.

• Dán nhãn xác định vùng hoặc chỉ “Italia”.

• IGT phù hợp với những ai thích phong cách vang hiện đại, cá tính, hoặc muốn trải nghiệm dòng danh tiếng như Tignanello, Sassicaia thời kỳ đầu.

VdT (Vino da Tavola)

VdT là phân loại “bàn ăn thường ngày” – không chịu quy định về vùng, giống nho, sản phẩm, độ mạnh, hay thời gian ủ. Trong thập niên 1970–1980, không ít huyền thoại vang “đột phá” xuất hiện dưới nhãn VdT (như Sassicaia), sau này thay đổi khi có IGT.

Arota - Vàng đỏ Ý VdT với chất lượng tuyệt vời

Đặc tính VdT:

• Chất lượng thông thường hoặc vừa phải; giá rẻ, dùng ngày cố định.

• Không được phép gắn tên vùng sản xuất, tương tự nho nổi bật lên nhãn.

• Ưu đãi là lựa chọn của nhà làm vàng muốn sáng tạo tuyệt đối, phá mọi quy tắc.

Một số thuật ngữ trong phân hạng vang Ý

Phân cấp chỉ mới là nửa câu chuyện. Trên nhãn chai, bạn vẫn bắt gặp hàng loạt ký hiệu phụ giúp trải nghiệm lựa chọn mua dễ dàng, khoa học hơn:

• Classico: Classico chỉ vùng “cốt lõi” – khu vực truyền thống, cổ điển, nổi tiếng nhất của phân loại DOC/DOCG lớn hơn bao quanh. Những vườn nho ở đây sở hữu terroir đặc biệt, điều kiện khí hậu, đất đai, văn hóa hàng trăm năm hình thành nên bản sắc phong cách vang “chuẩn vùng”.

• Superiore: Superiore có nghĩa là vang có chất “ưu hạng”, đi kèm tiêu chuẩn về nồng độ cồn tối thiểu, đường cao hơn tiêu chuẩn thông thường, chất nho cao và sản phẩm thấp hơn,... Một số DOC/DOCG chỉ cho phép phân loại cấp trên nếu vang đạt hoặc vượt quá nồng độ đậm đà và nồng độ cồn cao nhất định nghĩa, ví dụ Valpolicella Superiore DOC, Soave Superiore DOCG…

Rượu vang Ý Valpolicella Superiore DOC

• Riserva: Riserva thường xuất hiện trên các nhãn chai DOC và DOCG, cho biết rượu được ủ (từ 2 - 5 nằm) lâu hơn thời gian ủ trung bình của các loại vang khác. Đi kèm với đó, rượu vang Ý Riserva có hương vị sâu, cấu trúc dày dày, tiềm năng lưu trữ lâu dài.

• Super-Tuscan: Super-Tuscan không phải là phân loại chính thức mà là “biệt danh” cho các chai vang cao cấp của Tuscany sản xuất theo tiêu chuẩn riêng, thường sử dụng giống nho quốc tế (Cabernet Sauvignon, Merlot) nhiều hệ thống Sangaguese, thường gắn nhãn IGT hoặc DOC (Bolgheri Sassicaia) nhưng lại vượt xa về giá trị, ngang hoặc cao hơn DOCG.

Cách chọn mua rượu vang Ý theo phân loại

• Nếu muốn trải nghiệm giá trị cổ điển Ý, hãy ưu tiên DOCG/DOC và bổ sung thêm các nhãn Riserva, Classico, Superiore nếu có.

• Nếu thích thử dòng vang “quốc tế” hoặc super-tuscan danh tiếng, đừng chọn IGT.

• VdT chủ yếu hợp lý để uống hàng ngày. Tuy nhiên, nếu không thử khám phá và trải nghiệm, người tiêu dùng cũng sẽ tìm thấy nhiều dòng vang VdT ngon từ các nhà sản xuất chất lượng.

• Vàng Ý phân loại cao thường có tem DOC hay DOCG trên cổ chai. Đồng thời, các nhà sản xuất cũng đề tên phân loại DOC, DOCG hoặc IGT trên nhãn chai vang của họ. 

• Các sản phẩm nhập khẩu chính ngạch thường có tem hàng nhập khẩu do Tổng địa phương Hải quan cấp, đồng thời có nhãn phụ với đầy đủ thông tin nhà sản xuất, đơn vị nhập khẩu.

Tem DOC và DOCG trên cổ chai rượu 

Giá rượu vang Ý theo từng phân loại

Giá bán vang Ý cam kết hoạt động lớn từ phân loại, tên vùng, nhà sản xuất và năm mục tiêu. Dưới đây là mức giá phổ biến để người mua hình dung dễ dàng:

Vang ý Santero Moscato d'Asti phân loại DOCG với giá chỉ từ 500.000 VNĐ

Lưu ý: Giá tham khảo ở mức nhập khẩu chính ngạch tại Việt Nam năm 2025, mỗi niên vụ hoặc nhà phân phối có thể thay đổi đáng kể.

Hệ thống phân loại rượu vang Ý cùng các thuật ngữ phụ như Classico, Superiore, Riserva giúp bạn dễ dàng lựa chọn động và trải nghiệm nhiều dòng rượu, chủ đầu tư, tránh nhầm lẫn giữa vô số lựa chọn trên bàn tiệc Ý đậm bản sắc. Đừng quên, giá trị thực sự không chỉ nằm ở nhãn chai mà còn ở câu chuyện miền miền và lòng đam mê mê người sáng tạo nên thứ vang ấy!