Vùng Rhône – Vùng đất của những chai vang Pháp trứ danh

Rhône Valley trải dài dọc sông Rhône ở miền Đông Nam nước Pháp, là một trong những cái nôi rượu vang lâu đời và phong phú nhất châu Âu. Từ những sườn đồi dốc phía Bắc với Syrah mạnh mẽ tới những đồng bằng sỏi đá miền Nam đầy nắng, mỗi tiểu vùng mang một bản sắc riêng. Không thể không nhắc tới Côtes du Rhône – phân hạng bao trùm phần lớn sản lượng và là “cửa ngõ” để khám phá thế giới vang Rhône.

Tổng quan về vùng Rhône Valley

Rhône Valley kéo dài khoảng 240 km từ Vienne ở phía Bắc tới Avignon ở phía Nam, ôm trọn hai tiểu vùng rõ rệt: Bắc Rhône (Rhône Septentrional) – hẹp, dốc, khí hậu lục địa mát mẻ; và Nam Rhône (Rhône Méridional) – rộng lớn, bằng phẳng hơn, mang khí hậu Địa Trung Hải ấm áp. Chính sự đối lập này tạo nên sự đa dạng cả về giống nho, kỹ thuật và phong cách rượu.

Cảnh quan và vườn nho tại Rhône Valley

Nghề trồng nho ở Rhône có thể bắt nguồn từ năm 600 TCN, qua tay người Hy Lạp và được La Mã mở rộng. Thế kỷ 13, dưới triều các Giáo hoàng ở Avignon, rượu vang Rhône đạt đỉnh thịnh vượng và mở rộng thị trường. Tên gọi Côtes du Rhône xuất phát từ thời Trung Cổ, được chính thức hóa với luật bảo hộ nguồn gốc từ năm 1650 và dấu "C.D.R" do lệnh vua Louis XV năm 1737. Ngày nay, hơn 6.000 cơ sở trồng nho và sản xuất vang ở Rhône cho ra đời khoảng 4 triệu hectolit rượu mỗi năm.

Giống nho chủ đạo và phong cách rượu vang Rhône Valley

Đặc điểm nho và phong cách rượu là chìa khóa phân biệt Bắc và Nam Rhône.

Giống nho và phong cách rượu ở Bắc Rhône

Bắc Rhône chỉ cho phép sử dụng nho Syrah cho rượu vang đỏ AOC – giống nho tạo nên vang mạnh mẽ, giàu tannin, sắc đậm, hương trái cây đen, tiêu đen và thịt xông khói. Một số AOC như Côte Rôtie cho phép pha tối đa 20% Viognier, giúp tăng hương hoa và độ mượt.

Vang trắng Bắc Rhône nổi tiếng với Viognier (Condrieu, Château-Grillet) – thơm hương hoa, mơ chín; Marsanne và Roussanne (Hermitage, Saint Joseph, Crozes-Hermitage) – đậm đà, giàu khả năng lão hóa.

Vườn nho phía Bắc Rhône

Giống nho và phong cách vang ở Nam Rhône

Các dòng rượu vang Nam Rhône đa dạng hơn hẳn, chủ yếu là vang đỏ blend từ nhiều giống nho: Grenache (trái cây đỏ, độ cồn cao, thân rượu đầy), Syrah (màu sắc, tannin), Mourvèdre (màu đậm, hương trái cây đen, vị thịt), cùng Cinsault, Carignan… Bộ ba Grenache – Syrah – Mourvèdre còn tạo nên phong cách “GSM” nổi tiếng. 

Vang trắng ít phổ biến, được sản xuất từ các giống nho như Clairette, Grenache Blanc, Bourboulenc, Roussanne, Marsanne. Vang hồng (rosé) của Tavel hay Lirac lại đậm đà, hương thơm dai dẳng hơn hẳn Provence.

Hệ thống phân loại và các appellations

Hệ thống phân loại ở Rhône được xây dựng để phản ánh chất lượng và đặc tính terroir.

Bản đồ các vùng rượu vang tại Rhône

Các cấp độ phân loại rượu vang Rhône

• Côtes du Rhône AOC: Đây là cấp độ nền tảng của hệ thống rượu vang Rhône, chiếm hơn một nửa sản lượng toàn vùng, và phần lớn được sản xuất tại khu vực Nam Rhône. Rượu vang mang nhãn Côtes du Rhône thường hướng tới phong cách dễ tiếp cận, dễ uống, hương vị tươi mới giàu trái cây. 

• Côtes du Rhône Villages: Cấp này là một bước nâng cấp so với Côtes du Rhône cơ bản, khi vùng sản xuất bị giới hạn trong một nhóm làng được lựa chọn dựa trên vị trí địa lý, chất lượng thổ nhưỡng và danh tiếng. Rrượu ở cấp Villages thường đậm đà hơn, có cấu trúc chắc, hương vị phức hợp hơn so với cấp cơ bản.

Rượu vang Côtes de Rhône Village

• Côtes du Rhône Villages + tên làng: Khi một làng đạt đủ tiêu chuẩn chất lượng nổi trội và tất cả nho sử dụng đến từ làng đó, nhãn chai được phép in tên làng cùng với cụm “Côtes du Rhône Villages”, ví dụ như Cairanne, Rasteau, Vinsobres,… Ở cấp này, tính cá tính vùng trồng thể hiện rõ rệt hơn.

• Cru: Cru là cấp phân hạng cao nhất của Rhône Valley. Mỗi cru là một AOC độc lập, chỉ ghi tên cru trên nhãn mà không kèm cụm “Côtes du Rhône” nữa, vì danh tiếng của họ đã quá mạnh. Các vùng như Châteauneuf-du-Pape, Gigondas, Vacqueyras ở Nam Rhône hay Côte Rôtie, Hermitage, Condrieu ở Bắc Rhône được biết đến trên toàn thế giới.

Các vùng rượu vang (appellation) nổi tiếng tại Rhône Valley

Rhône Valley có nhiều tiểu vùng rượu vang nổi tiếng, trong đó không thể bỏ qua những cái tên như Côtes du Rhône, Châteauneuf-du-Pape hay Tavel, Lirac.

Côtes du Rhône

Đây là phân hạng chiếm hơn một nửa sản lượng rượu của Nam Rhône, chủ yếu là vang đỏ với hương trái cây tươi, dễ uống; ngoài ra còn có vang hồng và vang trắng. Trong vùng này, một số làng được công nhận ở cấp Côtes du Rhône Villages, với yêu cầu nghiêm ngặt hơn về tỷ lệ giống nho (như Grenache, Syrah, Mourvèdre), nồng độ cồn và giới hạn sản lượng. Một vài làng như Cairanne được phép ghi tên lên nhãn, cho chất lượng tiệm cận các cru và có thể xin nâng hạng trong tương lai.

Châteauneuf-du-Pape

Là cru lớn nhất và đầu tiên ở Pháp đạt hạng Appellation contrôlée. Địa hình nơi đây tương đối bằng phẳng nhưng đất đai rất đa dạng, cho phép trồng tới 13 giống nho khác nhau. Trong đó, Grenache chiếm ưu thế, kết hợp cùng Mourvèdre và Syrah. Vang đỏ Châteauneuf-du-Pape thường đầy đặn, cấu trúc vững chắc, hương trái cây đỏ đậm đà, độ cồn cao. Ngoài ra, còn có một lượng nhỏ vang trắng với hương vị trang nhã.

Rượu vang Châteauneuf-du-Pape

Tavel và Lirac

Hai cru này nằm ở bờ tây sông Rhône và đều nổi tiếng với vang hồng. Tavel chỉ sản xuất rosé, đặc trưng với màu sắc tươi, thân rượu đầy, hương quả đậm và có thể để lâu. Lirac ngoài vang hồng còn có vang đỏ và trắng chất lượng cao, phong cách khá giống Châteauneuf-du-Pape.

Các cru khác

Một số làng quanh Châteauneuf-du-Pape cũng được nâng hạng cru, như Gigondas và Vacqueyras. Đây là những vùng sản xuất vang đỏ pha trộn Grenache đậm đà, cay nồng, chất lượng có thể sánh ngang Châteauneuf-du-Pape nhưng giá “mềm” hơn. Ngoài ra, Beaumes-de-Venise nổi tiếng với vang ngọt Muscat de Beaumes-de-Venise hương thơm quyến rũ.

Rhône Valley là thế giới thu nhỏ của rượu vang Pháp – từ sự tinh tế của Syrah Bắc Rhône tới vẻ mạnh mẽ và đa dạng của các blend Nam Rhône. Côtes du Rhône mở ra cánh cửa cho người mới bắt đầu khám phá, trong khi các cru mang lại trải nghiệm đỉnh cao cho giới sành vang. Dù bạn tìm kiếm một chai vang hàng ngày hay một biểu tượng để lưu giữ, Rhône đều có điều để chinh phục. Liên hệ hotline Rượu Ngon 091 179 1979 để được tư vấn về rượu vang Rhône nhập khẩu nhé!